De Richtis-kloof in het oosten van Kreta is misschien niet zo bekend als de Samaria-kloof, maar het is een weelderig paradijs. Wandelen in de kloof doe je in de schaduw van bomen waar een beekje in stroomt, zelfs tijdens de zomermaanden. Het is een heel bijzondere plek om te wandelen.
Als je de woorden ‘Kreta’ en ‘kloof’ in dezelfde zin gebruikt, gaat iedereen ervan uit dat je het over Samaria hebt. Hoewel de Samaria kloof de bekendste kloof op Kreta is, is het zeker niet de enige.
Kreta wordt soms de 'koning van de kloven' genoemd en met goede reden; er zijn meer dan 400 kloven op het eiland. Sommige zijn groot en indrukwekkend, andere zijn klein en intiem, bijna allemaal toegankelijk voor de enthousiaste wandelaar.
De zomer kan een riskante tijd zijn om door de kloof te wandelen op Kreta, maar zodra de zomerzon doordringt in de bodem van een kloof, stijgt de temperatuur snel. De Richtis-kloof, vlakbij het dorp Exo Mouliana in het oosten van Kreta, is een uitzondering. Er stroomt een klein beekje in, zelfs tijdens de zomermaanden. De kloof is daarom weelderig en bebost en het grootste deel van het wandelen vindt plaats in de schaduw van bomen.
Veruit de beste tijd om door de kloof te wandelen is in het vroege voorjaar, wanneer de winterregens de beek hebben doen opzwellen en er dicht kreupelhout is en veel bloemen in bloei staan. In de zomer bieden de bomen nog voldoende schaduw, maar het kreupelhout is sterk uitgedund en de beek is klein en verdwijnt vaak onder de grond.
De wandeling begint bij de Lachanas-brug, een mooie stenen brug uit het einde van de 19e eeuw. Het droeg ooit de hoofdweg van Agios Nikolaos naar Sitia en in de vroege jaren van de 20e eeuw was het de locatie van een verschrikkelijke tragedie.
Na de nederlaag van het Ottomaanse Rijk aan het einde van de Eerste Wereldoorlog waren er zoveel etnische zuiveringen in zowel Griekenland als Turkije, waarbij gemeenschappen hun frustraties op elkaar uitten, dat de grootmachten opdracht gaven tot een bevolkingsruil. Alle etnische Grieken in Turkije en alle etnische Turken in Griekenland werden gedwongen te verhuizen naar hun land van herkomst.
Het verhaal gaat dat een groep van ongeveer 60 etnische Turken naar Sitia liep om een schip te halen dat hen naar Turkije zou brengen. Toen ze de Lachanas-brug overstaken, sloten een paar lokale Grieken hen in op de brug en slachtten hen af.
De mensen die tegenwoordig in het gebied wonen, ontkennen heftig dat dit bloedbad ooit heeft plaatsgevonden, maar destijds was het helaas niet ongebruikelijk en was het de reden waarom de bevolkingsruil in de eerste plaats was bevolen.
Je begint de wandeling door het pad onder de brug te volgen, er zijn overal wegwijzers door de kloof, hoewel ze gemakkelijk worden gemist als je niet oplet. Een ongelukkig kenmerk van deze kloof is dat er veel valse paden zijn en het is heel gemakkelijk om te verdwalen als je een wegwijzer mist en een verkeerde afslag neemt.
Het eerste deel van de kloof is een absoluut genot. Het pad slingert door het bos langs de beek. Hoewel je altijd afdaalt, is het hier heel gemakkelijk lopen - behalve de vele boomwortels die je zullen laten struikelen als je je concentratie verliest.
Het pad kruist en doorkruist de ondiepe stroom soms. In de zomer is het een makkie om over te steken, in de winter heb je handige boomstammen en stapstenen nodig.
Ongeveer twintig minuten in de kloof kom je de ruïnes van een molen tegen. Dit zijn een soort watermolens die perfect geschikt waren voor de kleine en rotsachtige stroompjes die op Kreta gebruikelijk zijn. Ze werken door de beek veel verder omhoog te tappen en het water via een zacht glooiend kunstmatig kanaal naar een vijver op ongeveer vijftien meter boven de molen en de beek te brengen.
Een opening in de vijver zorgt ervoor dat water een toren naar beneden kan storten, op de bodem draait de energie van het vallende water een molenrad. Het afvalwater stroomt de molen uit en terug de beek in, waar het verderop door andere molens kan worden hergebruikt.
In deze specifieke molen is de toren duidelijk zichtbaar, nu bedekt met mos en klimplanten. In de ruïnes van het gebouw eronder vind je een van de molenstenen die nog op zijn plaats staan. Het houten molenrad en mechanisme zijn natuurlijk al lang verdwenen, maar het is gemakkelijk te zien hoe de molen zou hebben gewerkt.
Kort na deze eerste molen wordt het pad rotsiger. Het is nog steeds in de schaduw van bomen, maar nu zult u verschillende secties vinden waar je wat door de rotsen moet klauteren. Voor veel van deze secties zijn balans, behendigheid en stabiliteit nodig. Op verschillende plaatsen waar het klauteren van rotsen bijzonder moeilijk zou zijn, zijn er metalen trappen die stevig aan de rots zijn vastgeschroefd.
Uiteindelijk kom je aan de bovenkant van een houten trap die zigzaggend langs de zijkant van de kloof naar beneden loopt. De extreme hoogteverandering is hier omdat hier een waterval is. Je zult het echter pas kunnen zien als je de bodem bereikt.
Wandelen naar de hoogste waterval in de provincie Lassithi
Met twintig meter hoogte is dit de hoogste waterval in de provincie Lassithi. In de zomer komt er vaak maar een klein straaltje over en zwemmen mensen in het zwembad op de bodem. In de winter kan het behoorlijk indrukwekkend zijn.
Van de waterval naar het strand is het meestal redelijk vlak wandelen, nog steeds meestal langs de beek. Een paar minuten voor het strand loop je uit de schaduw van de bomen naar de open lucht en de zon. In de zomer heb je zeker een hoed nodig op dit gedeelte.
Op het strand vind je betonnen picknicktafels die in de schaduw van een groepje tamariskbomen staan opgesteld. Hier is een vers waterkraan waar je je flesjes water kunt vullen voor de terugreis. Het strand zelf is een teleurstelling. Het is bedekt met grote stenen en het is erg moeilijk om in en uit de zee te komen om te zwemmen. Het is ook geen bijzonder aangenaam strand om te zonnebaden.
Vlak voor het strand bent u een parkeerplaats en een weg gepasseerd die zigzagt terug omhoog naar Exo Mouliana. Als u een vriendelijke chauffeur hebt die u hier kan ontmoeten, kunt u de wandeling terug door de kloof vermijden. Ik raad echter aan om terug naar boven te lopen, het is een andere ervaring om naar boven te lopen en u zult dingen zien die u op de weg naar beneden hebt gemist.
Ik heb een aantal van de kloven op Kreta bewandeld, waaronder Samaria en ik kom steeds weer terug bij Richtis. Het is een heel speciale plek.